جاجیم
نحوه ساخت جاجیم
آگوست
نحوه ساخت جاجیم
نحوه ساخت جاجیم،جاجیم بافی نوعی از صنایع دستی و سنتی ایرانی می باشد. جاجیم ها از جمله صنایع دستی هستند که محبوبیت بسیاری در بین افراد دارند. جاجیم با کمک دست بافنده، و همچنین کمک دستگاه های ساده در تمام استان های ایران بافته می شوند. فرش و قالی نقش مهمی در گذشته هنری ایران داشته اند. جاجیم‌ها نوعی فرش دستباف می باشند که معمولاً از پنبه یا پشم بافته می‌شوند. جاجیم ها با طرح‌های راه عمودی که ظاهری رنگین کمانی به آن‌ها می‌دهند، بافته می‌شوند.
بر خلاف انواع قالیچه و قالی، بافت افقی جاجیم به دلیل سرعت زیاد و کاربردی بودن آسان تر می باشد. دستگاه‌های بافندگی افقی و مواد ارزان‌تر آن ها را مقرون به صرفه‌تر از فرش های با بافت عمودی می‌کند. نحوه ساخت جاجیم بدین صورت است که جاجیم ها معمولاً به صورت مربع بافته شده و کوچکتر از فرش هستند. جاجیم ها به دلیل اندازه و قیمت مناسب، می توانند هدیه و سوغاتی مناسبی برای عزیزان شما باشند.
تاریخچه جاجیم سنتی
ایرانیان در گذشته از جاجیم ها به طریق مختلف استفاده می کردند. جاجیم ها برای ایرانیان کاربردهای زیادی داشته و از محبوبیت خاصی برخوردار بوده اند. البته هنوز هم بعد از گذشت چندین سال متوالی یکی صنایع دستی محبوب ایرانیان می باشند. می توان گفت جاجیم ها فرشی چند منظوره هستند. در ابتدا از جاجیم ها به عنوان روکش تخت استفاده می شد. جاجیم ها برای پوشش روی کرسی نیز استفاده می شدند.
انواع جاجیم ها ،کرسی ها معمولاً میزهای هستند که زیر آن وسایلی مانند ( المنت، لامپ، منقل ذغالی، یا بخاری برقی ) را می توان گذاشت. برای قسمت رویه جاجیم می توانید از پتو یا در صورت تمایل از جاجیم استفاده کنید. با این حال، مدت ها قبل از معرفی پتوها، این جاجیم ها بودند که به طور گستره استفاده می شدند. جاجیم های ضخیم در گذشته به عنوان پتو هم استفاده می شدند.
همچنین به عنوان زین هم به کار برده می شدند. از جاجیم های نازک تر برای تزئین و تجمل بیشتر استفاده می شد. مثل (سفره یا پرده ). جاجيم‌ها قبل از استفاده حالت زبری و درشت دارند که بعد از استفاده مكرر حالت زبری ندارند و نرم مي‌شوند. به طور سنتی، جاجیم های ایرانی بیشتر به عنوان روتختی و برای محافظت در برابر سرما به عنوان پتو استفاده می شدند. علاوه بر این، در قدیم از جاجیم به عنوان فرش هم استفاده می شد.
جاجیم صنایع دستی محبوب ایرانی
نحوه ساخت جاجیم به این صورت است که جاجیم‌ها معمولاً در اندازه‌های مربعی و با طرح های عمودی بافته می شوند. تاریخ دقیق اولین بار بافته شدن این پارچه باستانی کاملاً مشخص نیست، اما در نقاشی های قرن چهاردهم که کشیده شده اند اعتقاد بر این است که صنایع دستی کشیده شده احتمالا جاجیم می باشد. این تنها نکته ای است که مشخص می کند جاجیم ها دارای قدمتی بسیار زیاد هستند و سالیان دور و درازی است که جاجیم استفاده می شود. جاجیم ها نقش مهمی در گذشته هنری ایران داشته اند.
بیشتر بدانید
استفاده مدرن از جاجیم
در سال های معاصر تغییراتی در کاربرد این صنایع دستی محبوب انجام گرفته است. این تغییرات مربوط به رنگ و طرح جاجیم است. در گذشته نحوه ساخت جاجیم به این صورت بوده که اگر بافته می شدند بیشتر از رنگ های خنثی استفاده می شد. رنگ های به کار برده شده شاد و تند نبوده اند. اما اکنون که رنگ های آن ها به رنگ های شاد تغییر رنگ پیدا کرده با طراحی منحصر به فرد محبوبیت بیشتر پیدا کرده و در نتیجه برای تزیینات هم بسیار مورد استفاده قرار می گیرند.
به این فکر کنید که یک کاناپه با رنگ خنثی که روی فرش جاجیم پر جنب و جوش و متضاد قرار گرفته است چقدر دوست داشتنی به نظر می رسد. اما اگر جاجیم را هم با رنگ خنثی تصور کنیم فضای جذابی ایجاد نمی شود. شما می توانید یک جاجیم عتیقه را قاب کرده و از آن روی دیوار خود لذت ببرید. به طور کلی، جاجیم ها اگر با رنگ های شاد بافته شوند، عشق و انرژی زیادی را به هر خانه مدرن می‌دهند.
جاجیم یعنی چه ؟
جاجیم یک نوع صنایع دستی سنتی ایرانی می باشد که این محصول سنتی در گذشته بسیار مورد توجه و محبوب افراد بوده است. امروزه نیز از جاجیم های سنتی در دنیای مدرن استفاده بسیاری می شود و در طراحی مدرن هم از این محصول استفاده می شود. جاجیم یکی از صنایع دستی زیبای ایران می باشد که با نخ های رنگی در عرض های کم و طول های بلند بافته می شود.
نحوه بافت جاجیم
در این قسمت قصد داریم نحوه ساخت جاجیم را شرح دهیم؛ برای ساخت و بافت این صنایع دستی از پشم، پنبه، ابریشم، اکریلیک و موی بز، استفاده می شود. اما مواد اصلی جاجیم بیشتر پشم می باشد. در واقع جاجیم یک بافت یک رو (گاهی نیز دو رو ) می باشد. اما غالباً تار و پود این بافته هر دو از جنس پشم می باشند. برخی معتقد هستند که کلمه جاجیم فارسی بوده و برخی نیز با استناد به کلمات مشابه (جی جی ) در زبان ترکی، بر این باورند که این کلمه متعلق به ترک زبانان می باشد. این بافته پشمین به علت حجم بالای پشم موجود در آن که هنگام ساخت در آن به کار برده می شود، بسیار سنگین بوده و برای فصول سرما مورد استفاده قرار می گیرد. پس طبیعتا مناطق سردسیر از این بافته استقبال بیشتری می کنند.
ریشه کلمه جاجیم
به دلیل مشابه بودن کلمات ترکی مانند؛ گیجیم و جاجیم به نظر می رسد که این کلمه یک کلمه ترکی می باشد. جیجیم در ترکی از «جیج» به معنای زیبا، نقش و نگار و «ایم» به معنای من و ضمیر اول شخص مفرد تشکیل شده است. این واژه ها در ترکمنستان و قفقاز و شهرهای ترک زبان ایران مانند مهاباد، زنجان و بیرجند نیز به کار می رود.
کاربرد جاجیم
جاجیم ها هنگام بافته شدن دو نوع هستند. جاجیم هایی که ضخیم و زبر هستند، اغلب برای فرش ها، میز کرسی ها، پتو ها، روتختی و همچنین پتو برای عشایر به کار برده می شوند. اما در مقابل جاجیم هایی که ضخیم نیستند و حالت نرم و سبک تری همراه با رنگ های شاد و تند دارند برای تابلو فرش ها، رومیزی ها،سفره ها، پرده ها و تزیینات داخلی منزل نیز استفاده می شوند. در دنیای مدرن برای کوسن های روی مبل نیز از جاجیم استفاده می شود. جاجیم ها با رنگ های شاد و تند بسیار مورد توجه افراد بوده اند. جاجیم ها با رنگ و طراحی زیبایی که دارند حتی مورد توجه توریست های خارجی هم قرار گرفته اند.
اندازه جاجیم
قد جاجیم های بافته شده توسط زنان عشایری بیشتر از چهار متر و عرض آن کمتر از دو متر می باشد. این صنایع دستی زیبا برای عشایر ها بیشتر برای پوشاندن اثاثیه منزل یا پتوی گرم استفاده می شود. تقریباً تمام جاجیم‌های ایل‌های عشایری دو تخته هستند، جاجیم‌هایی که بسیار ظریف بافته می‌شوند در سه یا چهار تخته یا تکه ساخته می‌شوند. اندازه این محصول با توجه به مناطق جغرافیایی ایران متفاوت می باشد.
به طور مثال؛ در مناطقی که آب و هوای سرد سیری دارد اندازه جاجیم بزرگ تر است و از پشم ها بیشتر استفاده می شود. در مناطق گرم و خشک از جاجیم با اندازه کوچکتر استفاده می شود. در این مناطق از جاجیم هایی استفاده می شود که وزن سبک و رنگ های شادتری دارند تا گرما را کمتر جذب خود کنند. جاجیم ها به عنوان طراحی و تزیین محیط داخلی منزل، مثل تابلو فرش ها، کوسن های مبلمان منزل استفاده می شوند
فواید جاجیم
جاجیم با وجود زیبایی فواید بسیاری هم دارد. جاجیم بافته شده از پشم را برای آب و هوای سرد استفاده می کنند تا سرما را جذب کند. استفاده از آن در مناطق سردسیر به عنوان پتو به ویژه برای بیماران روماتیسمی مفید است. همچنین در مناطق گرم می توانید از جاجیم نخی برای خنک نگه داشتن بدن استفاده کنید، همچنین جاجیم را به جای فرش ها نیز استفاده می کنند.
معایب جاجیم
جاجیم ها همان طور که کاربرهای زیادی دارند معایبی هم دارند. از معایب جاجیم ها می توان به شستشوی آن ها اشاره کرد. هنگام شستن جاجیم های بافته شده باید بسیار مراقب باشید. در صورت شستشو با آب گرم تغییراتی در بافت این محصولات ایجاد می شود، بنابراین باید از آب سرد برای شستشو استفاده کنید. ابتدا مایع شستشو را روی جاجیم ریخته و به آرامی با ابر بکشید چرا که برخی جاجیم های نخی ممکن است سریع تر آسیب ببینند.
کدام استان ایران بیشترین تولید جاجیم را دارد؟
در ایران بیشترین حجم تولید جاجیم مربوط به عشایر استان اردبیل می باشد. عشایر اردبیل، مشکین شهر، خلخال و نمین این محصول را بیشتر از سایر استان ها و شهرهای دیگر می بافند.
شستشوی جاجیم
جاجیم ها فرش های مناسبی برای آشپزخانه منزل شما می باشند، چرا که این فرش ها را می توانید با ماشین لباس شویی هم بشورید اما نکته مهم این است که هنگام شستشو مراقب باشید تا آسیبی به فرش نرسد.
قبل از استفاده از شامپو فرش حتما روی آن را جارو کنید (غبارگیری) . استفاده از شامپو فرش؛ اگر فرش را می خواهید شامپو فرش بکشید حتما قبل از شستشو یک بار جارو بکشید تا فرش تمیز شود. سپس برای کشیدن شامپو فرش از ابر استفاده کنید و از یک طرف فرش شروع به کشیدن کنید، سعی کنید حدالمکان تا زمانی که شامپو فرش خشک نشده نروید. برای تهیه ماده اولیه جهت شستشو یک لیتر آب و دو فنجان شامپو فرش را درون ظرفی ریخته و خوب هم بزنید.
اسامی جاجیم در مناطق مختلف
جاجیم در مناطق مختلف دارای اسامی ویژه ای است. به طورمثال؛ در ایلام جاجیم ها به ژول معروف هستند. به همین ترتیب به ماشینی که جاجیم با آن بافته می شود، جولایی یا ژولهی گفته می شود و به جاجیم بافی نیز ژول بافی می گویند. در جاجیم بافی، برای بافت این صنایع دستی از وسیله ای مخصوصی استفاده می شود. که کاملاً متکی به دست است و هنری کاملاً دستی می باشد. جاجیم را معمولاً در چهار تخته با طول زیاد و عرض کم می بافند سپس تخته ها را به هم می دوزند. امروزه نحوه ساخت جاجیم به صورت ماشینی است که قطعا حس صمیمی و سنتی جاجیم دست ساز را نخواهد داشت. بافنده جاجیم می تواند جاجیم را به طور دستی یا ماشینی تولید کند.
جمع بندی نحوه ساخت جاجیم
جاجیم ها صنایع دستی بسیار کاربردی، مفید و زیبا می باشند. از وسایلی که جاجیم با آن ها بافته می شود می توان به دستگاه جاجیم بافی، بافندگی جولایی، بافندگی گیلان، میخ، دفه، تگ، شمشیره، سردار، کول، گورت، بابن و ماکو اشاره کرد که با استفاده از این وسایل می توان جاجیم را بافت، جاجیم های باکیفیت و زیبا را می توانید از ویرا سفر تهیه کرده و مورد استفاده قرار دهید.